06 Οκτ Η Εταιρία Λογοτεχνών Θεσσαλονίκης απένειμε τα εξής βραβεία: α) σε προσωπικότητα του λογοτεχνικού χώρου β) σε πρωτοεμφανιζόμενους λογοτέχνες με έργα που εκδόθηκαν το 2024.
Η Εταιρία Λογοτεχνών Θεσσαλονίκης, την Κυριακή 5 Οκτωβρίου 2025, απένειμε τα εξής βραβεία: α) σε προσωπικότητα του λογοτεχνικού χώρου β) σε πρωτοεμφανιζόμενους λογοτέχνες με έργα που εκδόθηκαν το 2024.
Το Δ.Σ. της ΕΛΘ αποφάσισε ομόφωνα να απονείμει το Μεγάλο Λογοτεχνικό Βραβείο για την προσφορά και το σύνολο του έργου του στον Τόλη Νικηφόρου. Η συγγραφέας κ. Λίλια Τσούβα, μέλος του Δ.Σ., αιτιολόγησε το σκεπτικό κάνοντας μιαν αναδρομή στο
έργο του πολυσχιδούς συγγραφέα:
«Η Εταιρία Λογοτεχνών Θεσσαλονίκης βραβεύει σήμερα τον Τόλη
Νικηφόρου, έναν από τους πιο γνωστούς και αγαπητούς ποιητές της σύγχρονης ελληνικής λογοτεχνίας.
Ο Τόλης Νικηφόρου γεννήθηκε στις 14 Νοεμβρίου του 1938, στη Θεσσαλονίκη, στην οδό Αγνώστου Στρατιώτου, στην Πλατεία Δικαστηρίων. Οι γονείς του ήταν πρόσφυγες. Ο πατέρας του από το Σαλιχλί της Μικράς Ασίας και η μητέρα του από τη Σωζόπολη της Ανατολικής Ρωμυλίας. Η καταγωγή του αυτή έκανε ιδιαίτερα ευαίσθητο τον τιμώμενο λογοτέχνη μας σε θέματα ταυτότητας, μνήμης και ανθρωπισμού.
Ο Νικηφόρου φοίτησε αρχικά στο Αμερικανικό Κολλέγιο Ανατόλια και στη συνέχεια γράφτηκε στη Νομική Σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Μετά παρέλευση δύο ετών, σπουδάζοντας μέσω αλληλογραφίας σε Πανεπιστήμιο των ΗΠΑ, στράφηκε στον τομέα διοίκησης επιχειρήσεων.
Επαγγελματικά, δραστηριοποιήθηκε ως τραπεζικός υπάλληλος, αναλυτής συστημάτων, σύμβουλος επιχειρήσεων, μεταφραστής και διερμηνέας. Έζησε σε τρεις διαφορετικές πόλεις: στη Θεσσαλονίκη, στην Αθήνα και στο Λονδίνο. Μετά τη
μεταπολίτευση, εγκαταστάθηκε μόνιμα στη Θεσσαλονίκη.
Στα ελληνικά γράμματα εμφανίστηκε το 1966 με το ποίημα «Οι Άταφοι». Έκτοτε, διέγραψε μια ιδιαίτερα πλούσια και επιτυχημένη λογοτεχνική πορεία. Έχει εκδώσει μέχρι σήμερα περισσότερα από 50 βιβλία, εκ των οποίων 4 μυθιστορήματα, 9 συλλογές διηγημάτων, 3 παραμύθια για μεγάλους και φυσικά πολυάριθμες
ποιητικές συλλογές, συμπεριλαμβανομένων των συγκεντρωτικών εκδόσεων «Ο πλοηγός του απείρου», που εξέδωσε το 2004, «Ίχνη του δέους», που εξέδωσε το 2018 και «Στιγμές», που εξέδωσε το 2022.
«Όταν λέω πατρίδα, εννοώ τη Θεσσαλονίκη» δήλωσε κάποτε ο Τόλης Νικηφόρου και είναι αλήθεια ότι η πόλη της Θεσσαλονίκης επηρέασε βαθιά τη λογοτεχνική του πορεία, συνιστώντας κεντρικό μοτίβο του έργου του. Ποιήματα, όπως της συλλογής «Ν’ ακούγεται από μακριά μια φυσαρμόνικα», αποτυπώνουν τη
βαθιά του σύνδεση με τη γενέτειρα.
Κοινωνική και υπαρξιακή, βιωματική και ερωτική η γραφή του Τόλη Νικηφόρου αντικατοπτρίζει τις εμπειρίες του, την ευαισθησία του απέναντι στην αγάπη και στην αλήθεια, τη δικαιοσύνη. Αντικατοπτρίζει τον βαθύ του ανθρωπισμό,
την πίστη του στον άνθρωπο, όπως και την έλξη του για το θαύμα της ζωής.
Ο Νικηφόρου κατέγραψε την ανθρώπινη συνθήκη με βάθος και ειλικρίνεια. Εξερευνώντας το παράλογο της ύπαρξης, την ελευθερία αλλά και τη ματαιότητα, ανήγαγε τη γραφή σε δύναμη ικανή να υπερβαίνει τους κοινωνικούς καταναγκασμούς. Μίλησε για τον χρόνο, τη μοναξιά, την ελπίδα. Την ποιητική του
γλώσσα διατρέχει έντονος λυρισμός, αμεσότητα, τρυφερότητα.
Δηλώνοντας αεί παρών στα λογοτεχνικά πράγματα της Θεσσαλονίκης ο Νικηφόρου συνεργάστηκε επί πολλά έτη με το λογοτεχνικό περιοδικό «Νέα Πορεία».
Διετέλεσε αντιπρόεδρος της Λέσχης Γραμμάτων και Τεχνών Βορείου Ελλάδος, μέλος της Εταιρίας Λογοτεχνών Θεσσαλονίκης, της Καλλιτεχνικής Επιτροπής του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος. Οργάνωσε αμέτρητες λογοτεχνικές εκδηλώσεις
και συμμετείχε σε λέσχες ανάγνωσης. Καινοτομώντας, για πρώτη φορά σε πανελλήνιο επίπεδο διοργάνωσε τη λέσχη ανάγνωσης ποίησης με τίτλο «η κόκκινη αλεπού», που συνεχίζει και σήμερα τη διαδρομή της, προάγοντας την ελληνική λογοτεχνία.
Υπήρξε αρωγός νέων λογοτεχνών, υποστηρίζοντας επίσης την είσοδό τους στην Εταιρία και διευρύνοντας τα μέλη της.
Το 2009, ο Νικηφόρου έλαβε το Κρατικό Βραβείο Διηγήματος για το βιβλίο του «Ο δρόμος για την Ουρανούπολη». Το 1989, το Βραβείο μυθιστορήματος επιστημονικής φαντασίας για το παραμύθι του «Σοτοσαπόλ ο χρυσοθήρας». Το 1957, το 1ο επίσης βραβείο στον διαγωνισμό του Κολλεγίου Ανατόλια για το διήγημά του «Η ώρα της δημιουργίας».
Ποιήματα του Νικηφόρου έχουν μεταφραστεί σε πολλές ευρωπαϊκές γλώσσες, έχουν περιληφθεί σε ελληνικές και ξένες ανθολογίες, σε σχολικά κείμενα νεοελληνικής λογοτεχνίας, στην Ελλάδα και την Κύπρο. Διηγήματα και ποιήματά του
έχουν επίσης δημοσιευτεί σε εφημερίδες και λογοτεχνικά περιοδικά.
Το 2015, στο 17ο Διεθνές Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, ο φιλόλογος και σκηνοθέτης Φώτης Συμεωνίδης πρόβαλε ντοκιμαντέρ με τη ζωή και το έργο του. Τίτλος του: «Σ’ αγαπώ – Ελογοκρίθη, Η αλήθεια του ποιητή Τόλη Νικηφόρου».
Εμβληματική φυσιογνωμία της νεοελληνικής λογοτεχνίας όπως και της πόλης της Θεσσαλονίκης ο Τόλης Νικηφόρου, με ποιητικό και πεζογραφικό έργο που συνδυάζει την κοινωνική ευαισθησία και την υπαρξιακή αναζήτηση, την αγάπη για την πόλη, αλλά και με ενεργή παρουσία, ως γνήσιος πνευματικός ταγός, ενέπνευσε
και συνεχίζει να εμπνέει αναγνώστες και δημιουργούς. Καταξιωμένος για τον χαμηλόφωνο αλλά βαθιά ουσιαστικό τρόπο με τον οποίο προσεγγίζει τη ζωή και την τέχνη, έχει καταστεί ιδιαίτερα αγαπητός σε πανελλήνιο επίπεδο. Για εμάς είναι ο αγαπημένος Τόλης, ο δικός μας Τόλης, προσηνής και πάντα παρών. Τον συγχαίρουμε για την προσφορά του και τον ευχαριστούμε.»
Βραβείο ΕΛΘ πρωτοεμφανιζόμενου ποιητή
Σκεπτικό επιτροπής
Μελετήσαμε 36 ποιητικές συλλογές της εκδοτικής παραγωγής του 2024 και, έπειτα από συζήτηση, καταλήξαμε σε πέντε έργα πρωτοεμφανιζόμενων ποιητών και ποιητριών, τα οποία ξεχώρισαν για τη θεματική τους συνοχή, την εκφραστική
ποικιλία και την πρωτοτυπία του ύφους. Πρόκειται για τις συλλογές με αλφαβητική σειρά:
α. Πένθιμη γη, Πηνελόπη Αλεξίου, Εκδόσεις Βακχικόν
β. Θλιμμένος βάτραχος, Άκης Παρώδης, Εκδόσεις Ιωλκός
γ. Ετερόκλητα, Εύη Σέμπου, Εκδόσεις Gutenberg
δ. Τριάντα στιγμιότυπα, Μάρκος Τραϊτοράκης, Εκδόσεις ΑΩ
ε. Το ξενοδοχείο της αυτοπραγμάτωσης, Ανθία Χριστοδούλου Θεοφίλου, Εκδόσεις Βακχικόν
Η Εταιρία Λογοτεχνών Θεσσαλονίκης απονέμει φέτος το Βραβείο
Πρωτοεμφανιζόμενου Ποιητή στον Μάρκο Τραϊτοράκη για την πρώτη του συλλογή Τριάντα στιγμιότυπα, που κυκλοφορεί από τις ΑΩ Εκδόσεις
Η γραφή του ξεχώρισε για την αμεσότητα, το εκφραστικό σφρίγος και την ικανότητα να καταγράφει την καθημερινότητα χωρίς ωραιοποιήσεις. Η αξία του έγκειται στον αιχμηρό κοινωνικό προβληματισμό και στη μετατροπή του σε συγκινησιακά φορτισμένο ποιητικό λόγο.
Ο Μάρκος Τραϊτοράκης είναι απόφοιτος του Τμήματος Τεχνών Ήχου και Εικόνας του Ιονίου Πανεπιστημίου, με εικαστικές σπουδές που συναντιούνται δημιουργικά στην ποίησή του. Ο τίτλος Τριάντα στιγμιότυπα μαρτυρά αυτή τη σχέση: τριάντα ποιητικές εικόνες, σαν φωτογραφικά καρέ ή σαν ρεπορτάζ, που καταγράφουν τη ζωή σε καίριες στιγμές, χωρίς να χάνουν την ποιητική τους πυκνότητα. Η ποίησή του δεν είναι απλώς καταγραφή. Κινείται ανάμεσα στον βιωματικό ρεαλισμό και την κοινωνική παρατήρηση. Η θεματική του περιστρέφεται γύρω από τον άνθρωπο που αγωνίζεται μέσα σε συνθήκες αλλοτρίωσης και κοινωνικής ανισότητας και αντιπαλεύει την ανεργία, την αφομοίωση που επιβάλλει ο καπιταλιστικός ρυθμός, την απώλεια, την ξενιτιά. Ο ποιητικός του φακός καταγράφει τον μετανάστη Χασάν, τον εργάτη Σινάν, τον Πόντιο παππού, τον θείο μετανάστη, τον παλιό συμμαθητή-φακελάκια-πολιτευόμενο, σκηνοθετώντας ένα παζλ κοινωνικής
πολυμορφίας και προβληματισμού.
Χρησιμοποιεί τη γλώσσα με κοφτό ρυθμό και συχνά προφορικό ύφος. Επανάληψη, αποσπασματικότητα, κοφτερά ρήματα: όλα συνθέτουν μια γραφή με ρυθμό καθημερινής ομιλίας, που κυμαίνεται ανάμεσα στην ειρωνεία και την οργή, στον λυρισμό και την ωμότητα.
Στην πρώτη του αυτή συλλογή, ο ποιητής κατορθώνει να υφάνει έναν χάρτη της γενιάς του: μια γενιά εγκλωβισμένη σε παιδικά δωμάτια, φοιτητές χωρίς μέλλον, εργάτες, μετανάστες που γυρνούν μόνοι, αδιάφοροι τουρίστες, πρόσφυγες δίχως
πατρίδα, βολεμένοι και λαμόγια. Ωστόσο, μέσα από αυτή τη σκληρή τοιχογραφία, αναδύεται η ελπίδα: η μνήμη που αντιστέκεται, η φωνή που επιμένει, το ποίημα που αρνείται να σιωπήσει. Η συλλογή είναι αφιερωμένη στον Παλαιστίνιο ποιητή Ρεφαάτ Αλαρίρ, που δολοφονήθηκε πρόσφατα στη Λωρίδα της Γάζας, στη φυλακισμένη του πατρίδα –Παλαιστίνη τη λένε ακόμα. Μια αφιέρωση που δεν είναι τυπική, αλλά φωτίζει το πολιτικό και ανθρωπιστικό φορτίο της ποίησης του Τραϊτοράκη.
Βραβεύοντας τα Τριάντα στιγμιότυπα, αναγνωρίζουμε μια νέα ποιητική φωνή που δεν διστάζει να μιλήσει για τα πιο δύσκολα του καιρού μας. Μια φωνή που συνδυάζει κοινωνική συνείδηση με καλλιτεχνική τόλμη. Και, κυρίως, μια φωνή που μας υπενθυμίζει ότι η ποίηση δεν είναι ουδέτερη πολυτέλεια που ομφαλοσκοπεί, αλλά εργαλείο μνήμης και αντίστασης.
Η κριτική επιτροπή: Χρύσα Βλάχου, Ανδρέας Καρακόκκινος, Δήμητρα Κουβάτα, Μαρία Λάτσαρη.
Η Κριτική Επιτροπή για το βραβείο μυθιστορήματος πρωτοεμφανιζόμενου συγγραφέα για το έτος 2024 έλαβε την ομόφωνη απόφαση να μην απονείμει βραβείο για τη συγκεκριμένη χρονιά.
Ο λόγος που οδήγησε την Επιτροπή στην παραπάνω απόφαση είναι ο ιδιαίτερα περιορισμένος αριθμός μυθιστορημάτων που έφτασε στα χέρια της προς κρίση, και μάλιστα από ελάχιστους εκδοτικούς οίκους. Η Επιτροπή, αφού προβληματίστηκε έντονα πάνω στο θέμα, μετά από συζήτηση συμφώνησε ότι ο αριθμός των υποβληθέντων βιβλίων δεν είναι σε καμιά περίπτωση
αντιπροσωπευτικός της εκδοτικής παραγωγής πρωτοεμφανιζόμενων συγγραφέων.
Κατά συνέπεια, παρόλο που τα μέλη της Επιτροπής διάβασαν το σύνολο των υποβληθέντων έργων, δεν προχώρησαν στην αξιολόγησή τους, διότι δεν είχαν αντικειμενικά τη δυνατότητα να σχηματίσουν μια κατά το δυνατόν ολοκληρωμένη άποψη για την εγχώρια εκδοτική παραγωγή στον συγκεκριμένο τομέα, ώστε να
προχωρήσουν σε τεκμηριωμένη αξιολόγηση απονομής του Βραβείου της Εταιρίας Λογοτεχνών Θεσσαλονίκης σε αυτή την κατηγορία.
Η Πρόεδρος
Μαρία Ψωμά Πετρίδου
Τα μέλη
Σπύρος Κιοσσές, Λένα Οφλίδη, Μιχάλης Πιτένης, Τασούλα Τσιλιμένη
Βραβείο ΕΛΘ πρωτοεμφανιζόμενου συγγραφέα στο
διήγημα
Σκεπτικό επιτροπής
Η Εταιρία Λογοτεχνών Θεσσαλονίκης ανέλαβε για μία ακόμη χρονιά την ευθύνη έναντι ομοτέχνων να αναδείξει τον ή την πρωτοεμφανιζόμενο, -η συγγραφέα της πεζογραφικής παραγωγής 2024 στην κατηγορία του διηγήματος.
Τα μέλη της κριτικής επιτροπής – με αλφαβητική σειρά: Γιώργος Γκόζης, Σπύρος Κιοσσές, Βαγγέλης Τασιόπουλος και Παναγιώτης Χατζημωυσιάδης – ανέγνωσαν, επέλεξαν, συναντήθηκαν, πρόκριναν, επιχειρηματολόγησαν και τελικά κατέληξαν: η ΕΛΘ απονέμει ομόφωνα το βραβείο πρωτοεμφανιζόμενου συγγραφέα διηγήματος 2024 στη συλλογή ΟΧΙ, ΜΗΝ ΜΠΑΙΝΕΤΕ ΣΤΟΝ ΚΟΠΟ του Βαγγέλη Σέρφα, που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Πατάκη-Patakis Publishers.
Ως μέλη της επιτροπής, αλλά και ως διά βίου αναγνώστες εμπιστευόμαστε τους νέους και τις νέες δημιουργούς και στηρίζουμε τις προσπάθειές τους. Στην προκειμένη περίπτωση αξιολογήσαμε πώς ο Σέρφας στρέφει με υπαινικτική αφήγηση
το συγγραφικό του βλέμμα ευθύς εξαρχής στους επαρκείς αναγνώστες. Ο λόγος του δεν χρησιμοποιείται καταγγελτικά, παραμένει παραμυθητικός και συγχωρητικός. Δεν περιγράφει τον μικρόκοσμό του, αλλά ανοίγεται στον έξω κόσμο, ιδιαίτερα στους
αποσυνάγωγους της δυτικής Αττικής, τους αποδιοπομπαίους, τους ηττημένους της ζωής – αν δεν γράψει γι’ αυτούς η λογοτεχνία, ποιος άλλος θα το κάνει; -, εστιάζει με στοργή στους κοινωνικά περιθωριακούς Ρομά, βγαίνει από το εγώ, καταγράφει την εποχή του, ενώ παράλληλα ικανοποιεί και το αισθητικό αποτέλεσμα διά της γλώσσας που μετέρχεται προκειμένου να την εξιστορήσει.
Κόντρα στην κυριαρχία του καιρού τους, τα διηγήματα της συλλογής ΟΧΙ, ΜΗΝ ΜΠΑΙΝΕΤΕ ΣΤΟΝ ΚΟΠΟ ταράζουν ύδατα, ανατρέπουν πρότυπα και στερεότυπα, σώζουν και διασώζουν χαρίζοντας στον συγγραφέα τους τη μυθοπλαστική του ελευθερία που εν πολλοίς είναι και το κάθε κόμμα, η κάθε τελεία,
το κάθε σκόπιμα παράταιρο σχήμα λόγου.
Τα μέλη της επιτροπής
